Độ sâu màu là một trong những thông số kỹ thuật khá xa lạ mà bạn sẽ gặp phải khi mua màn hình hoặc TV. Màn hình ngày nay có độ sâu màu thấp nhất sẽ là 8-bit, ngày càng phổ biến với 10-bit và mức 12-bit dành cho phân khúc màn hình cao cấp hơn.
Độ sâu màu vốn luôn đóng vai trò quan trọng, nhưng với sự gia tăng của ultra HD 4K và HDR, khả năng hiển thị chính xác hơn các sắc thái và độ chuyển màu nay càng trở nên cần thiết. Tất nhiên, khi độ phân giải 1080p chiếm ưu thế thì độ sâu bit màu càng cao sẽ càng tốt, và sự khác biệt giữa các độ sâu màu sẽ ngày một rõ ràng khi màn hình chuyển tải hình dày đặc hơn, nhiều siêu dữ liệu hơn. Đó là bởi vì độ sâu màu nghĩa là lượng thông tin hình ảnh mà một bảng điều khiển (hoặc màn hình) hiển thị chính xác. Siêu dữ liệu được chúng tôi đề cập thường liên quan tới thông tin bổ sung ngoài những thông tin cơ bản về hình ảnh như độ phân giải và tốc độ khung hình (framerate). HDR hay dải động cao đều thuộc siêu dữ liệu. Bảng điều khiển càng hiển thị được nhiều thông tin thì chất lượng hình ảnh càng chính xác và tốt hơn.
Độ sâu bit và ảnh hưởng của thông số kỹ thuật đối với việc thể hiện màu sắc có sức hấp dẫn đặc biệt đối với những người dùng đam mê hình ảnh. Các game thủ, người yêu thích phim ảnh và truyền hình, nhiếp ảnh gia và chuyên gia video đều coi trọng độ trung thực của màu sắc và biết rằng mỗi bit đều có giá trị. Xin lưu ý rằng 8-bit và 10-bit liên quan đến độ sâu màu và quá trình xử lý, không phải kỹ thuật gốc tạo nên bảng điều khiển. Nhiều bảng sử dụng 8-bit với phối màu hoặc kiểm soát tốc độ khung hình (FRC) để đạt được độ sâu màu 10-bit. Thực tế, hiệu ứng chân thật sẽ khiến bạn không thể phân biệt được sự khác biệt giữa FRC 8 bit và bảng 10 bit gốc.
Việc tính toán độ sâu bit màu thực sự nhanh chóng về mặt toán học, nhưng chúng tôi sẽ cố gắng tránh cho bạn những phép tính nhàm chán. Vì các bảng hiển thị hiện đại sử dụng các pixel được điều khiển bởi bộ xử lý kỹ thuật số, nên mỗi pixel đại diện cho các bit dữ liệu. Mỗi bit có giá trị 0 hoặc 1 cho mỗi màu cơ bản: đỏ, lục và lam, hay còn gọi là RGB. Do đó, bảng điều khiển độ sâu màu 8 bit có 2 lũy thừa của 8 giá trị cho mỗi màu: đó là 256 chuyển màu hoặc phiên bản của mỗi màu đỏ, xanh dương và xanh lục. Chúng tôi tính toán tổng số màu có thể đạt được là 16,7 triệu màu (256 x 256 x 256).
Đối với bảng điều khiển độ sâu màu 10 bit, mỗi pixel hiển thị tối đa 1024 phiên bản của mỗi màu cơ bản, nói cách khác số màu có thể có là 1024 lũy thừa ba hay 1,07 tỷ màu. Vì vậy, bảng điều khiển 10 bit có khả năng hiển thị hình ảnh với độ chính xác cao hơn theo cấp số nhân so với màn hình 8 bit. Màn hình 12 bit còn tiến xa hơn với 4096 phiên bản có thể có của mỗi pixel chính hoặc 4096 x 4096 x 4096 = 68,7 tỷ màu.
Sự khác biệt là khá lớn. Mặc dù bảng điều khiển độ sâu màu 8 bit vẫn thực hiện tốt công việc hiển thị hình ảnh chân thực, nhưng đó cũng là mức tối thiểu đối với các nguồn đầu vào hiện đại. Phần lớn nội dung 4K siêu HD (và 8K trong tương lai gần) được tạo ở độ sâu màu 10 bit trở lên. Điều đó có nghĩa là bảng điều khiển 8 bit sẽ không thể hiển thị nội dung như mong muốn của người sáng tạo nội dung. Một bảng điều khiển 8 bit nếu nhận nội dung 10 bit trở lên thì sẽ phải "nghiền nát" các chi tiết và sự chuyển màu để biến chúng trở nên phù hợp.
Dù đối với những người xem thông thường, sự khác biệt này có vẻ chấp nhận được, nhưng nếu bạn thực sự quan tâm đến nội dung mình đang sử dụng, cho dù là để giải trí hay làm việc, thì sự thỏa hiệp có thể là quá sức chịu đựng. Màn hình có độ sâu màu 8 bit có phạm vi nhỏ hơn nhiều so với màn hình 10 bit và không thể hiển thị cùng một mức độ chuyển màu phong phú, dẫn đến hình ảnh mờ hơn, nhạt hơn và nhìn tổng thể hình ảnh trông đơn giản hơn. Sự thiếu đa dạng thể hiện điển hình nhất ở các vùng tối và sáng. Ví dụ: trên bảng điều khiển 8 bit, mặt trời có thể xuất hiện dưới dạng một đốm sáng với các dải ánh sáng rất rõ ràng phát ra từ nó thì bảng điều khiển 10 bit sẽ hiển thị cùng một mặt trời với một vật thể sáng dần mà không có dải rõ ràng.
Một cách tiếp cận nhanh ở góc độ lịch sử có thể lí giải điều này. Độ sâu màu 8 bit được thiết kế cho màn hình VGA từ nhiều thập kỷ trước và chỉ đạt đến gam màu RGB. Do đó, màn hình 8 bit không thể hy vọng hoạt động với không gian màu rộng hơn như Adobe RGB hoặc DCI-P3. Chúng cũng không thể hiển thị đúng nội dung HDR. Để làm được điều đó, bạn sẽ cần tối thiểu 10 bit.
Thành thật mà nói, bạn nên có một chiếc màn hình 10-bit để chơi game. Như chúng tôi đã chia sẻ, màu 8-bit rất giống với những năm 1980. Trong thời đại 4K HDR, thực sự cần màn hình hiển thị độ sâu màu 10 bit để tối ưu lợi ích của đồ họa và nội dung hiện đạ
Các trò chơi dành cho PC và bảng điều khiển hiện đại đều hiển thị ở mức tối thiểu 10 bit và HDR đang trở nên phổ biến. Tất nhiên, về mặt kỹ thuật, chúng vẫn có thể hoạt động với bảng điều khiển 8 bit giá rẻ nhưng bạn sẽ bỏ lỡ trải nghiệm tuyệt vời nhất. Ngoài ra, màn hình 10 bit mở ra hiệu suất HDR10, Dolby Vision và HDR10 + phù hợp, điều không thể xảy ra ngay trên màn hình độ sâu màu 8 bit.
Về mặt đó, chơi game không khác gì xem phim, phát trực tuyến, chụp ảnh hoặc chỉnh sửa video nghiêm túc khi những nội dung nguồn không ngừng tăng lên về chi tiết và chất lượng. Rõ ràng, màn hình bạn sử dụng phải theo kịp chất lượng nội dung để không bị mắc kẹt trong quá khứ. Điều đó có nghĩa là cần có màn hình từ 10 bit trở lên bởi màn hình 8 bit mặc dù đáng tin cậy và đã được chứng minh vẫn hoạt động được nhưng sẽ không thể hiển thị cho bạn bức tranh toàn cảnh.
Với màn hình 10-bit, bạn sẽ có được hình ảnh chi tiết hơn và khi độ phân giải tăng lên, sẽ có nhiều chi tiết hơn để hiển thị. Buộc trò chơi chạy trên bảng điều khiển độ sâu màu 8 bit và bạn sẽ nhận được các vùng tối ít phức tạp hơn, các vùng sáng bị rửa trôi hoặc tạo dải cũng như các họa tiết gần đúng thay vì các họa tiết mà người nghệ sĩ mong muốn. Ngay cả khi không gây sốc, sự khác biệt ngày càng trở nên quan trọng.
May mắn thay, sự lựa chọn ngày càng trở nên dễ dàng hơn trong tương lai đối với những người mua màn hình hoặc TV. Nhìn chung, các tấm nền 8 bit đang bị loại bỏ dần khi độ sâu màu 10 bit chiếm ưu thế và màu 12 bit báo hiệu sự chuyển dịch trở thành xu hướng chính. Tất nhiên vẫn còn rất nhiều màn hình 8-bit tuyệt vời nhưng không có cách nào để chúng đáp ứng tốt nhất những nội dung chất lượng cao được sản xuất ngày nay. Bởi thế, không có lý do gì để bạn tử chối sử dụng màu 10 bit nếu có thể – và chúng tôi khuyên bạn nên làm vậy.
